مجله اینترنتی پارسی گو: خبر چیست و چه تعریفی دارد؟ یک خبر کامل چه بخش هایی دارد؟ اصول خبر نویسی چیست؟ در این مطلب به این سوالات و دیگر سوالات مرتبط با اصول خبرنویسی حرفه ای پاسخ داده شده است. با ما همراه باشید:
تعریف خبر و خبرنویسی و شناخت اجزای خبر/ سخت خبر و نرم خبر چیست؟
اصل اول از اصول بين المللي اخلاق حرفه اي خبرنويسي: مردم حق دارند از طريق اطلاعات دقيق و جامع به تصويري عيني از واقعيت دست يابند و آراي خود را آزادانه ازطريق رسانه هاي گوناگون فرهنگ وارتباطات بيان کنند آنجه ازتاريخ برمي آيد اين است که اولين روزنامه هاي خبري توسط ژوليوس سزار منتشر شده واز آن زمان تاکنون نياز بشر به خبر وتلاش آدمي براي آگاهي از تازه ترين ، مهمترين و جالب ترين رويدادهاي جهاني ارزش روز افزوني به خبر و خبررسانان داده است دراين مقاله سعي شده است به نکاتي مختصر و مفيد درخبرنويسي که مورد استفاده فعالان عرصه خبري قرار مي گيرد اشاره شود اميد است موردتوجه علاقه مندان قرار گيرد .
تعريف خبر / اعلام وقایع / گزارش ساده و مناسب از رویدادها
تعاريف متعددي براي خبر بيان شده است که در اينجا فقط به دومورد آن اشاره مي شود
الف) خبر اعلام و بيان وقايع جالب زندگي اجتماعي ونقل عقايد و افکار عمومي است.
ب) خبر گزارش ساده ، خالص ، مناسب ؛ دقيق وخلاصه رويدادها ، گفته ها و انديشه ها است
عناصر شش گانه خبر : که کي کجا چه چرا چگونه / ارزش های خبری
يک خبر درست بايد داراي عنصرهاي شش گانه فوق الذکرباشد و بايد دقت کرد که مخاطب بتواند پاسخ به اين پرسشها را خود بيابد.
که : نشان دهنده انسانها ، جانوران ؛، سازمانها و يا چيزهايي است که در رويداد حضور و يادخالت دارند و يا رويداد به گونه اي باآنان در ارتباط است .
کي : نشان دهنده زمان وهنگام رويداد است
کجا : نشان دهنده مکان رويداد است که علاوه بر موقعيت محل بايد فاصله آن را با نقاط مهم ديگر ( مرکز استان ، مرکز کشور و …) بيان کند.
چه : نشان دهنده مووضع آنچه که رويداد را تشکيل مي دهد است.
چرا : نشان دهنده انگيزه است که پديد آورنده رويداد مي باشد.
چگونه : نشان دهنده چگونگي رويداد است و ترتيب و کيفيت آن را مشخص مي کحند نکته مهم اين که بايد درمتن خبر درباره عناصر خبري نهفته درخبر توضيخ مناسب و شايسته راداد و درصورتي که يکي ازعنصرهاي خبر مورد ترديد و يا ابهام باشد اين کمبود رادرخبر بيان کرد.
ارزشهاي خبري : عبارتند از دربرگيري (جامعيت ) ، شهرت ، تضاد ؛ استثنا ، تنوع ( تعداد ومقدار ) ، مجاورت و تازگي
۵۰ قاعده مختصر و مفيد درخبر نويسي
در این بخش ۵۰ قاعده خبرنویسی را بررسی می کنیم. این قواعد شامل اصول خبر نویسی، قواعد تیترنویسی و قواعد لید نویسی هستند.
الف ) اصول خبر نويسي :
۱- مفاهيم اساسي خبر نويسي عبارتند از درستي ، روشني و جامعيت خبر
۲- خبر بايد درست ، کامل ، ساده ، روان و به زبان مردم عامي و درجمله هاي کوتاه نوشته شود.
۳- خبر بايد فاقد واژه ها و عبارتهاي دشوار ودور از ذهن باشد.
۴- خبر بايد بيشترين اطلاعات رادرکوتاه ترين متن ارايه کند تاعلاقه مندان درکمترين فرصت بيشترين بهره را ازآن ببرند.
۵- خبر بايد به گونه اي تنظيم شود که بخشهاي مختلف آن (تيتر و ليد ومتن )با يکديگر هماهنگي وتطابق لازم راداشته باشند.
۶- خبر بايد اطلاعات مورد نياز خوانندگان را دربرداشته باشد
۷- درخبرنبايد پاراگراف ها را با يک عبارت تکراري اغاز کرد
۸- به هنگام به کاربردنام افراد ، سازمانها درخبر آنچه مهم است آگاهي مخاطب از مقام و مليت و جنسبت فرد است و دانستن نام و نام خانوادگي براي مخاطب ارجحيت ندارد و براي آنکه شناسايي بخوبي صورت گيرد بايد در بار اول بتتريب به نام ونام خانوادگي مقام اجتماعي و نام کامل سازمان اشاره شود ودر پاراگرافهاي بعدي باتوجه به متن خبر از مشخصات بعدي استفاده کرد.
۹- درخبر بايد از کاربرد عنوانهاي تحصيلي ( دکتر ، مهندس ) عنوانهاي آداب منشانه ( آقا ، خانم ،تيمسار ،جناب ) خودداري شود.
۱۰- براي تهيه ونگارش يک خبر خوب وکامل تکيه برحافظه کافي نيست بلکه از آغاز تاپايان تهيه گزارش بايد يادداشت برداري شود و پس از دوباره خواني ،تکميل واصلاح متن ، خبر بصورت دقيق تنظيم گردد.
۱۱- براي تهيه خبرهاي کامل ، جامع و تازه بايد همواره بامردم درتماس بود و نيازهاي جامعه را شناخت
۱۲- همواره پس از تنظيم خبر بايد دوباره خواني خبر صورت گيرد تاهرگونه ابخام احتمالي رفع شده و ازجامع و کامل بودن و صحيح بودن خبر اطمينان حاصل شود.
۱۳- نويسنده خبر بايد به دستور زبان و آيين نگارش فارسي مسلط و به فرهنگ غني ايراني و اسلامي جامعه آشنايي کامل داشته باشد.
۱۴- براي موفقيت درعرصه خبر نويسي نويسنده خبر بايد آگاهي هاي سياسي ، فرهنگي ، اجتماعي ، اقتصادي و ديني خود را افزايش دهد.
۱۵- توجه به تازگي واهميت سرعت درتهيه خبر و از ضروريات حرفه خبرنگاري است ولي بهانه سرعت درکار توجيه مناسبي براي بي دقتي درنگارش خبر نيست
۱۶- مشاهده غلط املايي و انشايي درخبرنويسي به هيچ وجه پذيرفتني نيست.
۱۷- نامهاي خارجي ، نامهاي خاصر ، عبارات علمي ونقل قول از ديگران رادرمتن خبر بايداخل گيومه نوشت
۱۸- درنگارش نامهاي خاص وعام بويژه اسامي خارجي دقت درنگارش شرط لازم ويکسان نويسي نامها شرط کافي است.
۱۹- خبرهاي جالب ازرويدادهايي که به نظر ديگران عادي وکم ارزش مي آيند به وجود مي آيد
۲۰- هرچه اهميت موضوع خبر بيشتر وهرانداه علاقه متقاضيان براي آ”اهي ازخبر بيشتر باشد بايد خبر را مشروح تر نوشت.
۲۱- خبر نادرست به جاي پاسخ گويي به نياز متقاضيان چند پرسش جديد را مطرح کرده وآنها را نيز بي پاسخ مي گذارد
۲۲- رفتار شايسته و منطقي وآراستگي ظاهري هنگام تهيه خبر تاثير بسياري بر روي منبع خبر دارد.
۲۳- فرد حقيقي و يا حقوقي که خبر از او سرچشمه مي گيرد را منبع خبر مي گويند.
۲۴- تاحد امکان درخبر بايد به نقل قول مستقيم پرداخت و بايد تلاش کرد تاانتقال مفهوم پيام و مطلب برمنبع خبر استوار شود.
۲۵- سابقه خبر يعني توضيخ دادن درخصوص گذشته و پيشينه خبر که معمولا در پاراگراف آ×ر و پس از ارايه مطالب جديد مي آِد ذکر اين سابقه کمک شاياني دردرک بهتر خبر براي مخاطب خواهد داشت و براي اتصال سابقه به منتن خبر از واژه هاي کليشه اي نظير گفتني است ، شايان ذکر است استفاده مي شود.
۲۶- درنگارش خبر بايد مقياس هاي متري ، ميزان و بهاي کالاها ،درجه ها و درصدها ،آمارها ،رتبه ها ، ساعت و تاريخ ، روزها و صفحه کتابها ومانند آن را بايد با عدد نوشت .
۲۷- شماره يک وکسر کمتر از يک را بايد با حروف نوشت (شماره هاي ۲ تا ۱۰ را مي توان هم با حرف وهمب اعدد نوشت)
۲۸- رعايت نشانه گذاري فارسي درتنظيم ونگارش خبر الزامي است
ب) قواعد تيتر نويسي :
۲۹- تيتر جوهره و روح خبر وماندگارترين قسمت خبر درذهن مخاطب است و بايد خلاصه مهمترين مطالب خبر باشد تيتر نويسي يکي از فني ترين ، حرفه اي ترين و درعين حال شيرين ترين کارهاي تهيه خبر است تيتر اگر اصولي و با علم به ويژگيهاي مخاطب و متناسب با موضوع انتخاب شود مي تواند بسياري از مخاطبين بي تفاوت نشريات را نيز جذب کند.
۳۰- تيتر جمله اي است که درخلاصه ترين شکل ممکن قصد دارد پيامي مرتبط با متن خبر را به مخاطب منتقل کند.
۳۱- ازتکرار کلمات درتيتر بايد خودداري شود همچنين درتيتر ازکاربرد واژه هاي اضافي و توضيحي بايد خودداري کرد.
۳۲- تيتر بايد به گونه اي باشد که درآن به اندازه نياز و فقط به مهمترين عناصر شش گانه خبري اشاره شود.
۳۳- درنگارش تيتر بايد از واژه هاي آشنا و رسا استفاده کرد.
۳۴-تيتر بايدحتي الامکان با فعل به پايان رسيده وداراي مفهوم باشد.
۳۵- درتيتر نياز به نقطه گذاري درپايان جمله نيست ولي به کاربردن علايم سجاوندي درداخل تيتر اشکالي ندارد.
۳۶- تيتر بايد کوتاه ، جامع و مانع ، مختصر و مفيد ، منطبق و همانگ با خبر ، جاذب و جالب ، روشن و دقيق ، روان و سليس و بدون ابهام باشد.
۳۷-تيتر نبايد مبهم و شعاري باشد همچنين ازنگارش تيتر سوالي و منفي بايد بايد پرهيز کرد.
۳۸- درتيتر بايد باکمترين واژه ها بيشترين معني ، مفهوم و پيام را بيان کرد.
۳۹- تيتر بايد به گونه اي باشد که نوع ، موضوع و ارزشهاي خبري را بيان کند.
۴۰- تيتر حتي المقدر نبايد با قيدهاي زمان ومکان شروع شود.
۴۱- تيتر راب ايد پس از تنظيم خبر نوشت
ج) قواعد ليد نويسي :
۴۲- ليد خلاصه مهمترين بخش خبر است جالب ترين و پرهيجان ترين موضوع تازه ترين رخداد و محکم ترين بخش خبر رابايد باکلمات جذاب ، بديع ، جاندار ، قاطع و هيجان انگيز درليد خبر نوشت
۴۳- درتهيه وتنظيم خبر ،مهمترين کار نوشت مقدمه يا ليد بصورت خلاصه و فشرده است درواقع ليد چيزي نيست جزهمان چند جمله اول خبر که هدايت گر مخاطب به درون خبر است.
۴۴- ليد بايد کوتاه ، درست و رسا باشد هرچه ليد کوته تر باشد جذاب تر است ليد خوب حداکثر بين ۱۰-۱۵ کلمه است.
۴۵- از ذکر ماطلب مبهم وکلي و کم اهميت و جزيي در ليد بايد خودداري شود.
۴۶- نام ونام خانوادگي افراد رادرصورتي درليد ذکر مي کنيم که مخاطب بتواند مسئوليت و نقش او را در ذهن مجسم کند درغير اين صورت براي معرفي افراد در ليد بايد از مسئوليت و سمت و ديگر خصوصيات مربوط استفاده کرد.
۴۷- درليد بايد سعي شود به عناصر شش گانه خبري پاسخ داده شود.
۴۸- در ليد نبايد شک وترديد درموضوع خبر رسوخ نمايد وهمچنين ازمجهول نويسي درليد بايد پرهيز کرد.
۴۹- جز درموارد استثنايي نبايد ليد را بازمان ومکان شروع کرد.
۵۰- نتيجه واقعه يا رويداد تاحد ممکن بايد در ليد آورده شود.
تعریف اجزای خبرمکتوب
برای اخبار مکتوب یاخبر نوشتاری معمولا هفت شاخص ارزش خبری ، سندیت ، نگارش ، تنظیم ، جامعیت ، ویرایش و تأثیر گذاری تعیین شده است که به ترتیب هر یک ازاین شاخصها را تعریف می کنیم.
۱- ارزش خبری: همان معیارهای گزینش رویدادهاست .خبرهایی که دارای ارزش های خبری مانند در برگیری ، بزرگی ، مجاورت معنوی یا جغرافیایی ، شهرت ،عجیب یا استثنایی بودن ، برخورد و… باشند ، قابلیت انتشار و پخش دارند . در اینجا منظور از ارزش خبری استنباط این موضوع است که اصولاً رویدادی که از آن خبر می سازیم ارزش آن را دارد که در بخشهای مختلف خبر محلی رادیو و تلویزیون مطرح شود.
۲- سندیت : این شاخص ناظر به اعتبار منبع در کار خبر و خبر رسانی است و منظور این است که اطلاعات ارائه شده درباره موضوع از منابع خبری رسمی ، موثق و مرتبط نقل شده باشد.
۳- نگارش : این شاخص ناظر به جنبه های ادبی و دستوری خبر است . خبر باید با رعایت کامل اصول خبر نویسی و دستور زبان فارسی به دور از پیچیدگی ها ، تعارف ها ، تکلف ها و تعابیر نامأنوس نوشته شود . بطور کلی در شاخص نگارش به ساده نویسی ، روان نویسی و درست نویسی خبر به گونه ای که برای همگان قابل فهم باشد توجه میشود .
۴- تنظیم : این شاخص ساختار فنی و تکنیکی خبر را بررسی و اندازه گیری می کند و منظور آن است که خبر باید دارای ساختار مناسب و فراگیر باشد و بخشها و اجزا آن به ترتیب اهمیت و ارزش اطلاعاتی تنظیم شود. بطور کلی ساختار خبر باید از توالی منطقی برخوردار باشد و چینش اجزا آن از مبانی تخصصی و منطقی پیروی کند . به عبارت دیگر در شاخص تنظیم ، ساختار خبر از نظر عنوان ، لید ،متن و نتیجه گیری و سابقه آن ارزیابی می شود .
۵- جامعیت : این ویژگی در خبر تا آنجا مورد نظر است که پس از انتشار خبر یا گزارش در خصوص موضوعی خاص سئوالی دربارة آنچه که مطرح شده است برای مخاطب باقی نماند ضمن اینکه اطلاعات غیر مرتبط و اضافه هم نداشته باشد . به عبارت دیگر شاخص جامعیت ، میزان پاسخگویی خبر را به شش عنصر خبری چه کسی ،کجا ، کی ، چه ،چرا و چگونه مورد سنجش قرارمی دهد .
۶- ویرایش : منظور از ویراستاری خبر اعمال نظر پس از نگارش درست آن و انتخاب واژگان مناسب به اقتضای موضوع خبر و با توجه به بار معنایی و تخصصی کلمات است بگونه ای که در خبر کلمات و جملات متناسب با موضوع و با رعایت اصل ایجاز و اختصار آورده شود .
۷- تأثیر گذاری : خبر باید به گونه ای تهیه و تنظیم و پخش شود که علاوه بر افزایش دانش و اطلاعات و تامین علایق خبری مخاطب در نگرش و بینش او نیز تغییراتی ایجاد کند. در واقع میزان تأثیر گذاری خبر به غنای اطلاعاتی وجهت گیری تبلیغاتی آن بستگی دارد .
تعریف سخت خبر _ نرم خبر _ اخبار فیچری
درنوعی تقسیم بندی اخبار را می توان به سه دسته کلی تقسیم کرد : سخت خبر _ نرم خبر _ اخبار فیچری
سخت خبر چیست؟
به آن دسته از اخبار گفته می شود که زمان در آنها نقش حیاتی دارد و به نوعی می توان آنها را اسیر زمان دانست . در یک سخت خبر وظیفه رسانه نگاران این است که جزئیات مهم مربوط به یک رویداد را (شش عنصر خبری که ، کی ، کجا ، چه ، چگونه ، چرا ) در اسرع وقت از طریق هر منبع خبری به مخاطب برسانند .
سخت خبر حاوی اطلاعاتی است که دانستن آن برای طیف گسترده ای از مردم حائز اهمیت است و ممکن است زندگی آنها را تحت تاثیر قرار دهد : (سقوط هواپیمای مسافربری ، توافق جدید سران احزاب سیاسی ، گران شدن کالاهای اساسی ، افت تولید ناخالص ملی و …)
در سخت خبر ، با افرادی سروکار داریم که همه آنها را می شناسند:
- رئیس جمهور
- روسای احزاب بزرگ
- وزیر امور خارجه
- رئیس پلیس و…
نرم خبر چیست؟
همان چیزی است که در آن حق انتخاب دارید . ما معمولا کارهایمان را بر اساس برنامه ریزی انجام می دهیم . مثلا وقتی یک خبر فوری روی می دهد شما معمولا طبق برنامه پیشمی روید : هرم وارونه ، کی ، کجا ، … اگر عکس این کار را انجام دهید ، می شود نرم خبر.
مثلا با خودتان می گویید : می خواهم این را اینجوری بخوانم ، می خواهم از این فرد گزارش تهیه کنم . این کارها ممکن است خبر شما را نرم تر کند . شاید بهتر است بگوییم نرم خبر ، ایده ای است که شما دوست دارید آن را دنبال کنید . در نرم خبر راجع به افرادی می شنویم که ممکن است آنها را نشناسیم.
برای مطرح کردن برخی از موضوعات در قالب خبر همواره نمی توان از شیوه سخت خبر استفاده کرد مثل پرداختن به عادت غذا خوردن مردم یا حتی معرفی فردی که مردم او را نمی شناسند اما جذابیت های زیادی در او دیده اند . در این حالت نرم خبر به کمک شما می آید و جایگزین خوبی برای سخت خبر است.
اگر یک نرم خبر به خوبی ساخته و پرداخته شود و به درستی هدف خود را تبیین کند می تواند مخاطب را به خوبی سرگرم کرده یا چیزی به او بیاموزد . از این رو می توان از نرم خبر برای پوشش مضامین سرگرم کننده ، آموزنده ، خانوادگی ، عاطفی و آنچه که به عنوان گرایش روز می شناسیم ، استفاده کرد . اخباری مثل اینها : پیش از شروع ورزش نرمش کنید یا اینکه موقع خرید کامپیوتر به چه نکاتی توجه داشته باشید.
نرم خبر نوعا برای پوشش موضوعات مورد علاقه به کار می رود و تمرکز آن بیشتر بر روی سرگرمی است ، اسیر زمان نیست و می توان همواره و در هر کجا از آن استفاده کرد ، خصوصیتی که کمتر می توان در سخت خبر دید.
نرم خبر می تواند ارائه کننده جزئیات زیاد و تحقیق محور باشد ، نرم خبر فرصتی است تا بتوان خلاقیت ها را نشان داد و به اخبار رنگ تنوع بخشید.
یکی از مزیت های بزرگ نرم خبر این است که بسیاری از اخباری که در این قالب تولید می شوند، تاریخ مصرف طولانی تری به دست می آورند . یک خبر مبتنی بر سخت خبر ، ممکن است نهایتا تا پایان روز انتشار ، ارزشمند باشد و پس از پخش از رادیو و تلویزیون ارزش خبری خود را از دست بدهد.
برخی رسانه نگاران (به ویژه روزنامه نگاران) از نرم خبرها به عنوان اخبار جاپرکن یادمی کنند و در صورتی که اخبار سخت خبر مهمی از راه برسد ، این اخبار جاپرکن بلافاصله جایشان را به خبر سخت خبر فوری می دهند.
برخی از نرم خبرها برای پوشش موضوعاتی استفاده می شوند که اساسا به آنها نمی توان اخبار گفت مانند توصیه های ایمنی ، بهداشتی ، بررسی ژانرهای نمایشی تلویزیونی و یا هر چیز دیگری که در آن زمان رایج است.
برخی دیگراز نرم خبرها با رویدادهایی که در حال وقوع هستند سروکار دارند ، اما این رویدادها آنی و مقطعی نیستند و استمرار دارند مثل پیدایش یک سبک موسیقی جدید و پیدا شدن طرفداران زیاد برای آن ، ایجاد وفاق بین نامزدهای سیاسی ، تغییر دیدگاه سیاسی در یک حزب بزرگ و مانند اینها.
نرم خبر هنوز در سطح جهان ، بحث روز است و این بحث را بیشتر، مخالفان آن دنبال می کنند و نقطه تاکید آنها هم برگره خوردگی نرم خبر و هم پیمانی آن با روزنامه نگاری انتقادی متمرکز است، این هم پیمانی از دیدگاه مخالفان نرم خبر ، خطرناک قلمداد می شود . مخالفان نرم خبر در سطح جهانی غالبا به علت غلبه عناصر خبری تحلیل (چراییwhy=) و تشریح (چگونگی = how) بر نرم نویسی معتقدند که این سبک خبرنویسی نه تنها حقیقت را قربانی می کند ، بلکه باعث تضعیف دموکراسی هم می شود.
اما اینطور به نظر می رسد که عرصه دیگر مخالفت با نرم نویسی که در لایه های پنهان تری قرار دارد از سوی دولتمردان در روابط عمومی های دولتی گشوده شده و علت آن هم بی اعتنایی نرم نویسی بر منابع رسمی و استواری آن بر منابع متعدد است.
علت دیگر مخالفت با این سبک این است که سخت خبرها عمدتا رویدادهای مهم اسیر زمان را گزارش می کنند که اگر سریع ارائه نشوند، می سوزند و به اصطلاح به دست رقیب می افتند . اما نرم خبرها بیشتر به پدیده هایی می پردازند که محرکه اصلی ایجاد خبرها و سمت دهنده به آنها هستند، نرم خبرها تجزیه و تحلیل می کنند ، به مخاطبان راه حل پیشنهاد می کنند، آلترناتیو پیشنهاد می کنند، از ضرورت تغییر می گویند و مهمتر از همه جور دیگری نوشته می شوند تا ضمن اطلاع رسانی، جذاب و سرگرم کننده هم باشند ، نرم خبر هم استارت زننده به رویداد است و هم تعقیب کننده آن. بنابراین بر خلاف نظر عده ای که نرم خبر را فاقد قدرت ارائه اخبار دست اول اعلام می کنند، نرم خبر اتفاقا می تواند چنین ماموریت هایی را بر عهده بگیرد . آنچه برای نرم خبر دشوار است پوشش اخبار فوری است.
نرم خبر همچنین می تواند جنبه تکمیلی برای سخت خبر داشته باشد و در قالب مطالب کادری یا با خبر اصلی کار شود یا در حالت یک خبر عمقی و پس زمینه ای برای مطلب اصلی عمل کند.
مدافعان نرم خبر معتقدند اخباری که شنیده یا خوانده یا دیده نشوند ، هیچ ارزشی ندارند . علاوه بر این ، این نرم خبرها هستند که با ارتقای سواد رسانه ای مخاطبان ، راه بهتر زیستن در جهان تحت سلطه کلیشه های خبری را می آموزند و در عین حال مردمی را که علاقه چندانی به اخبار ندارند ، با ارائه نرم خبرها به مشارکت های اجتماعی می کشانند . بسیاری از این خبرها به ارتقای امنیت، بهداشت، انتخاب های بهتر و ارتقای اندیشه انتقادی می انجامند و با ارائه دیدگاههای متفاوت و چند منبعی بودن، جامعه را به گفتمان دموکراتیک نزدیک می کنند.
ضرورت تغییر در شیوه های تنظیم خبر در زمانه سایبر، ضرورت تبیین گری در دوران انفجار اطلاعات محض ، توضیح بیشتر و عمقی تر خبرهای پیاپی رادیوها و تلویزیون ها، تبیین رویدادها و نیز ضرورت ایجاد پرش و ترغیب مخاطبان به تعقیب رویدادها با اتکا به نثری جذاب و گیرا، از دیگر علل مدافعان نرم خبر برای نرم نویسی است.
لید یک نرم خبر چه ویژگی دارد؟
درست مانند قلاب ماهیگیری است که مخاطب را به دام می اندازد و به داخل خبر می کشد. این لید می تواند یک جمله باشد اما تفاوت آن با لید سخت خبر این است که به جای جواب دادن به عناصر شش گانه خبر، سعی می کند با فضا سازی و رنگ آمیزی هر چه بهتر،مخاطب را به خواندن و شنیدن مطلب فرا بخواند و پاسخگویی به شش سوال اساسی و نه لزوما همه آنها را به جملات بعدی لید محول کند.
در نوشتن لید نرم خبر ، باید از خیال استفاده کرد. باید سعی کرد تا موضوع را به طور غیرمستقیم و از راه کنایه مطرح ساخت و سپس با زبانی جذاب یا ادبیاتی ویژه به تشریح آن پرداخت.
نگارش یک نرم خبر درست مثل یک رمان است که باید توجه مخاطب را جلب کند و او را به دام بیاندازد.
بدنه نرم خبر چگونه است؟
لحن یک نرم خبر دوستانه و غیررسمی است . مملو از نقل قولهای مستقیم و پس زمینه هایی است که خواننده را به اصل و عمق موضوع می برند.
فراموش نکنید نرم خبر ممکن است گاه دنبال کننده یک سخت خبر باشد . پس لازم است تا با یک یا چند پاراگراف پس زمینه ای خواننده را با اصل ماجرا آشنا ساخت . رنگ آمیزی های مختلف و ایجاد تنوع از دیگر ملزومات نرم خبر است . همچنین ممکن است در لید یا ابتدای بدنه خبر چیزی را گفته باشید یا شخصیت جدیدی را معرفی کرده باشید که نیازمند توضیح بیشتری است . این کار را می توانید با پس زمینه های کوتاه ولی مهم انجام دهید.
بدنه خبر شامل ترکیبی از نظرات افرادی است که شما با آنها مصاحبه کرده اید ، یا دربرگیرنده اطلاعات اصلی خبر و نقلی- روایتی است که کمک می کند جریان داستان به خوبی پیش برود.
در واقع از لحاظ ساختار ، در نوشتن بدنه یک نرم خبر و نوشتن بدنه یک سخت خبر تفاوت چندانی وجود ندارد. اما محتوای یک خبر خود نشان می دهد که چگونه باید گفته شود . مثلا یک گزارش از شخصی رسمی باید به شیوه توصیفی نوشته شود ، حال آنکه گزارش یک رویداد منحصر به فرد باید در لحن ، نحوه بیان و جزئیات ، غیر قابل تصور و انفجاری باشد.
در نوشتن بدنه نرم خبر باید در سراسر متن به مضموم (تم اصلی) وفادار بود ممکن است شما جزئیات زیادی را وارد بدنه خبر کنید ، اما همواره باید به مضمون و ایده اصلی متن بازگردید.
شمامی توانید ارتباط جزئیات را با موضوع هر پاراگراف اندازه گیری کنید . مثلا : هدف پاراگراف نشان دادن این حقیقت است که پناهندگان تازه وارد «کوزوو» در فقر شدید زندگی می کنند . آیا این موضوع به اینکه تلفن دوبار در هنگام مصاحبه شما زنگ زد ، ارتباطی دارد ؟ قطعا خیر ، مگر آنکه تلفن ها از سوی طلبکاران باشد . آیا این موضوع ارتباطی به این دارد که کفش هایی که آن دختر پوشیده مملو از سوراخ بود؟ مطمئنا بله.
نکته دیگر در نوشتن بدنه نرم خبر استفاده زیاد از نقل قولهای مستقیم از افراد مختلفی است که یا با آنها مصاحبه کرده ایم یا نظر آنها را درباره موضوع از طریقی به دست آورده ایم . زبان روایت باید ساده و صمیمی باشد . نرم خبر می تواند یک مقاله اول شخص باشد. شما مضمون را از زبان کسی که در دل رویداد بوده می نویسید یا خود را به جای او می گذارید و همه چیز را نشان می دهید.
بدنه نرم خبر ، مکان خوبی برای پرورش لید است . شاید همین جا دوست داشته باشید که به آن شش سوال جواب دهید اما عجله نکنید. هر کدام را به اندازه کافی بپرورانید و بگذارید وزن اطلاعاتی که به مخاطب می دهید به طور یکسان در همه قسمت ها تقسیم شود . در نرم خبر مانند سخت خبر نمی توان پاراگراف آخر را چشم بسته برداشت . برعکس سخت خبر ، ردپای گزارشگر و نویسنده خبر در نرم خبر بر جای می ماند در برخی مواقع یک نرم خبر اساسا یک مطلب نظریه ای است شاید پاراگراف آخر همان جایی است که خواننده قرار است هدف اصلی را از خواندن خبر بفهمد.
پایان بندی نرم خبر چگونه است؟
نرم خبر در انتها به جایی باز می گردد که لید از همان جا آغاز شده است . شاید لیدتان را با یک نقل قول آغاز کرده اید ، پس در انتها می توانید نقل قول دیگری از همان شخص به کار برید یا با اشاره به آن تمام کنید . شاید لیدتان با توصیف یک رویداد آغاز شده است پس با تکیه به همان ، گزارش را تمام کنید . یادتان باشد پایان بندی شما بسیار مهم است و قرار نیست چشم بسته حذف شود . پایان بندی شما می تواند دربرگیرنده اطلاعات جدیدی باشد که خواننده تنها از طریق خواندن آن می تواند حلقه گم شده متن را پیدا کند .
با این حال پایان بندی شما باید ساده و شفاف و گویا باشد . خواننده باید متوجه شود مطلب شما تمام شده است یا شما می خواهید همچنان او را منتظر نگهدارید .
شما ممکن است به عنوان یک گزارشگر نظر خودتان را بیان کنید . کاری که در سخت خبر ممکن نیست .
به عنوان یک گزارشگر شما چشم و گوش خواننده هستید . شما باید سعی کنید در بدنه خبر خود مقداری از جزئیات بصری را وارد کنید تا خواننده همگام با شما تماشاچی صحنه ها باشد . این کار به خبر شما زندگی و روح می بخشد .به یاد داشته باشید برای خلق چنین نوشته ای که در آن جلوه های بصری وجود داشته باشد نمی توانید تنها به مصاحبه های تلفنی بسنده کنید و باید بارها و بارها و با افراد مختلف چهره به چهره و رودررو شوید .
اخبار فیچری چیست؟
فیچر به جز آنکه به معنی عنصر جذاب لید است ، یک اصطلاح فراگیر و چتری هم هست ، که به گونه های مختلف نرم خبرها اطلاق می شود . نرم خبرهای متمرکز به شرح حال افراد ، مکان ها و چیزها ، متمرکز بر جنبه انسانی خبرها ، نرم خبرهای مبتنی بر رنگ ، آموزش ، سرگرمی و تب های روز خبری در حوز های گوناگون ، همه زیر عنوان فیچر مطرح می شوند . بنابراین فیچر امروز ، فیچر دیروز نیست چرا که پسوند خبر را با خود به یدک می کشد . امروز عده ای معتقدند که حد و مرز نرم خبر و فیچر به کلی از بین رفته است و حتی نمی توان تشخیص داد که کجا از یک نرم خبر استفاده شده و کجا از یک مطلب فیچری . مطالب فیچری اغلب بر اساس رویدادهای نرم خبر نوشته می شوند .
ماری گیلسپی فیچرنویس روزنامه شیکاگو سان تایمز می گوید : بهترین جا برای یافتن یک فیچر نگاه کردن به چیزی است که در اطراف شما در حال وقوع است . به اخبار نگاه کنید . با مردمی که در یک سوپرمارکت هستند صحبت کنید ، به عبارت دیگر زندگی کنید .
کارول لوتیک دبیر ارشد نسخه های خبری مجله نشنال جئوگرافیک هم معتقد است : هیچ فرمولی برای نوشتن یک فیچر خوب در اختیار نیست .یک فیچر خوب به خوانندگان حس عمیق و متفاوتی از فضا و مکان ارائه می دهد . فیچر می تواند از مقداری خوشمزگی و طنز برخوردار باشد .
لوتیک تاکید دارد که نوشتن چنین فیچری بدون گذراندن دروس دانشگاهی سخت است.
یک فیچر نویس موفق باید چشم به جزئیات داشته باشد. باید پذیرای ریسک های گاه و بیگاه باشد و صحنه یا شرایطی را با زبانی غیرعادی و به گونه ای رقم زند که با عث شگفتی خوانندگان شود اما در عین حال آنها را گیج و سرگردان نکند. او باید دارای ذوق و سلیقه و حس بذله گویی باشد تا بدون حضور شخصی و ضربه زدن به هدف گزارش ، به جای گفتن خبر، آن را نمایش دهد.
نویسنده: سید جواد ماهری
به نقل از وبلاگ اطلاعات: http://ghaibullahmakhdom.blogfa.com/post/17
منبع: مجله اینترنتی پارسی گو
درج مطالب مجله اینترنتی پارسی گو با ذکر منبع (www.parsigoo.com) بلامانع است.