چند راه ساده و کابردی برای پس انداز!

حجت الاسلام هادی قطبی: یکی از مهمترین راهها برای مبارزه با وضعیت بد اقتصادی وبه فرمایش رهبر عزیزمان، «جهاد اقتصادی»، پس انداز و صرفه جویی و قناعت است که می توان با برنامه ریزی اندک و توجه به برخی نکات بدان دست یافت. شیوه های مختلفی برای پس انداز ذکر کرده اند که برخی از آنها در این وضعیت آشفته اقتصادی، و اصلاح فرهنگ مصرف بسیار مفید و کارگشاست:

یک: ثبت درآمد و هزینه ها.

چه خوب است برای درآمد و هزینه ها، برنامه ریزی داشته باشیم. کمتر افرادی را سراغ داریم که برای چند ماه درآمد و هزینه های زندگی خود را یادداشت کنند و در پایان هر ماه آن را مرور کنند و زواید زندگی را حذف و به صورت صحیح هزینه کنند. به عنوان مثال: گاه مسیری را که می تواند با اتوبوس یا پای پیاده برود، با ماشین طی می کند؛ و این یعنی اصطکاک موتور و لاستیک، یعنی مصرف بنزین و… یا فرض بفرمایید خرید خوراکی روزانه برای یک فرزند، ماهانه حداقلِ حداقل، بیست تا سی هزار تومان است. در حالی که می توان تا نصف قیمت آن را تقلیل داد و این هزینه در سال مبلغ قابل توجهی است.
تماس های غیر ضروری تلفن ثابت و همراه و شارژ موبایل، لوزام آرایش، شب نشینی های بی مورد، سفره های رنگی در مهمانی ها، غذای رستوران، حتی یک نخ سیگار، یک لیوان آب میوه و بستنی و روزنامه و …. همه را ثبت کنیم و در پایان هر ماه محاسبه کنیم. یقینا خواهیم یافت بسیاری از درآمدها می توانست بهتر هزینه شود.

دو: پس انداز صحیح.

افرادی که تجربه کرده اند معتقدند: کنار گذاشتن مبلغی ولو ناچیز به طور روزانه، در طول چند سال می تواند در مقطعی زندگی انسان را از تنگناها نجات دهد. قدیمی ها قلک داشتند و امروز حساب بانکی. فرد متشخصی نقل می کرد: من هر بار که با تلفن تماس می گرفتم، مبلغ صد تومان در قلک می انداختم و وقتی قبض تلفن می آمد، از همان قلک بر می داشتم و پرداخت می کردم و تازه چقدر زیاد می آمد! و چه بهتر که همان مبالغی که هنگام خرید تخفیف می گیریم یا در جایی دیگر به قیمت پایین تر خریداری می کنیم، همان موقع به عنوان پس انداز کنار بگذاریم.

سه: هدفمندی درآمدها و تعیین اولویت ها.

برای خرج و مخارج خود هدف داشته باشیم و بر اساس آن اولویت بندی و پس انداز کنیم. به عناون مثال: خرید یک ماشین یا تعویض خانه یا حتی مسافرت زیارتی و سیاحتی، تحصیل دانشگاه، از هزینه های ضروری یک خانواده است. پس باید همه خانواده با برنامه ریزی صحیح و هدفگذاری و تعیین اولویت ها، پس انداز می کنند. آقای خانه از مخارج وسیله نقلیه، خانم خانه از وسایل آرایش و لباس، پسر بزرگ خانه از شارژ موبایل، و…. کسر کنند و به فکر آینده خود باشند.

چهار: پس اندازهای متفاوت.

داشتن حساب بانکی کوتاه مدت و بلند مدت، خرید سهام و اوراق مشارکت، بیمه عمر و سرمایه گذاری پس از اطلاع از وضعیت و صحت عملیات آنها، می تواند از راههای دیگر پس انداز باشد.

پنج: مدیریت مصرف.

حقیقت آن است که «ما مردم مسرفی هستیم…. اسراف در آب، اسراف در نان، اسراف در وسایل گوناگون و تنقلات، اسراف در بنزین…. ما ملت، به عنوان یک عیب ملی به این نگاه کنیم». «در مصارف گوناگون شخصی و خانوادگی، اسرافِ فردی صورت می گیرد. تجمل گرایی ها، چشم و هم چشمی ها، هوس رانی افراد خانواده… چیزهای غیرالمز خریدن؛ اینها از موارد اسراف است. وسایل تجملات، وسایل آرایش، مبلمان خانه تزئینات داخل خانه، اینها چیزهایی است که ما برای آنها پول صرف می کنیم. پولی که می تواند در تولید مصرف شود، سرمایه گذاری شود، کشور را پیش ببرد، به فقرا کمک کند، ثروت عمومی کشور را زیاد کند، این را ما صرف می کنیم به این چیزهای ناشی شده از هوسف چشم وهم چشیم، ابروداری های خیالی».
آری؛ اینها  بخشی از سخنان رهبر عزیزمان بود؛ اما کو گوش شنوا! ما در استفاده درست از وسایل منزل و صرفه جویی در برق، گاز، آب، و تلفن مشکل داریم. در حالی که حتی خاموش کردن یک لامپ اضافه یا تلویزیون، و استفاده از وسایل منزل در ساعات کم مصرف، ثابت نگه داشتن دمای آبگرمکن و یخچال، و استفاده از باد و آفتاب برای خشک کردن لباس به جای خشک کن لباسشویی، همت زیادی نمی خواهد و می تواند در کاهش هزینه ها قابل توجه باشد. هر کدام از آب و برق و نان، روش های مختلفی برای صرفه جویی دارند که با یک جستجوی ساده اینترنتی قابل دسترسی است. ولی ما برای یک نمونه از اسراف مواد غذایی، برنج را مثال می زنیم که هم گران است و هم زیاد دور ریخته می شود!
یک محاسبه ساده می تواند عمق فاجعه را نشان دهد: بنابر محاسبات، هر دانه برنج، یک گرم است. و هر کیلو، یعنی هزار برنج! اگر هر نفر، روزانه فقط ده دانه برنج ته ظرف غذایش بماند و جمعیت کشور هم ۸۰ میلیون نفر باشد، یعنی ۸۰۰ میلیون دانه برنج – به عبارتی هشتصد هزار کیلو – برای یک روز اسراف می شود! این رقم در روزهای سال ضرب شود، غیر قابل باور است! البته اگر فقط روزی ده برنج دور ریز شود!

شش: پس انداز درآمدهای پیش بینی نشده.

بهتر از درآمدهای غیر قابل پیش بینی را دست نزده و پس انداز کنیم. پاداش، عیدی، اضافه کاری ها، و مواردی از این قبیل اگر به پس اندازهای دیگر اضافه شوند، مبلغ قابل توجهی خواهد شد.

هفت: آموختن برخی مهارت ها.

آرایشگری و خیاطی، می تواند در راستای صرفه جویی در مصرف باشد و هزینه های زندگی خود و همسر و فرزندانتان را کاهش می دهد؛ درست مانند آشپزی.

هشت: دقت در خرید.

قبل از خرید هر چیز قیمت ها را به دست آوریم و مقایسه کنیم و حتی تخفیف بگیریم.

نه: تشکیل و عضویت در صندوق قرض الحسنه فامیلی و محلی.

کسانی که تجربه کرده اند، بسیار راضی بوده اند. حتی اگر تعداد اعضای خانواده قابل توجه است، می توان در بین خودتان این کار را انجام دهید. فرزند شهید بهشتی(ره) درباره سیره اقتصادی و مالی پدر خود می گوید: «به تشویق پدرم صندوق قرض الحسنه ای در منزل تهیه کرده بودیم و پول هایمان را روی هم می گذاشتیم و به همدیگر قرض می دادیم و کار هم خیلی حساب و کتاب داشت. دفترچه های کوچکی برای پرداخت اقساط تهیه شده بود و کارهای آن به عهده من بود»  گفتنی است مرحوم شهید بهشتی(ره) سه فرزند داشت.

ده: داشتن لیست خرید.

برای خرید به ویژه در سوپر مارکتی ها، لیست داشته باشید و جلوی وسوسه خود را بگیرید. بسیاری مواقع با نیت خرید ماست می رویم ولی با هله هوله برگشته ایم! آنها که تجربه دارند، می گویند: آدم گرسنه را برای خرید نفرستید، تجربه نشان داده هر چه دم دستش برسد می خرد! همچنین زمانی که خیلی خوشحال هستید برای خرید اقدام نکنید.

یازده: مبارزه با چشم و همچشمی.

در این خصوص با خود مبارزه کنید. به ویژه خانم های خانه دار که با دیدن لباس ها، ظرف ها، سلوازم منزل و فرش و مبلمان و… زود احساساتی می شوند.لازم نیست هرچه دیگران داشتند، ما هم داشته باشیم!

دوازده: خرید ارزان.

همیشه گران ترین ها، بهترین نیستند. یک لباس تو خانگی را می توان با سی هزار تومان تهیه کرد و تا چند ماه استفاده کرد. ضرورتی ندارد صد هزار تومان هزینه کنیم و بعد از چند ماه دوباره هزینه کنیم. گاهی در همین جمعه بازار و شنبه بازارها، همان اجناس مغازه ای را می توان ارزان تر خرید.

سیزده: ایرانی بخرید.

در بسیاری مواقع جنس ایرانی ارزان تر از خارجی است. علاوه بر آنکه با خرید جنس ایرانی، به کارگر و کارفرمایی که در همین شهر و همسایگی ماست، به نوعی کمک کرده اید.

پی نوشت ها:

1. بیانات مقام معظم رهبری در خطبه عید سعید فطر، ۲۱/۷/۱۳۸۶.
2. بیانات در حرم مطهر رضوی، ۱/۱/۱۳۸۸.
3. سیره شهید دکتر بهشتی، نشر شاهد، صص ۸۵ و ۸۶، به نقل از: سید علیرضا بهشتی.

نویسنده: حجت الاسلام والمسلمین هادی قطبی (پژوهشگر حوزۀ دین و فعال فرهنگی)